انواع مراتع در ایران
مراتع به همه گیاهانی گفته می شود که با هدف تغذیه انواع دام ها کشت می شوند. مراتع که به استثنای گیاهان یک ساله هستند، فواید بسیار زیادی دارند که شامل موارد زیر می باشد:
- کمک با حفظ محیط زیست؛ قرارگرفتن این نوع پوشش گیاهی در سطح زمین، اجازه برخورد قطرات باران با سطح خاک به شکل مستقیم را نمی دهد. به این ترتیب خاک شستگی و ریز شدن ذرات خاک صورت نگرفته و به عبارتی از فرسایش خاک جلوگیری می شود.
- کاهش مخاطرات و بلایای طبیعی؛ کشت مراتع در سطح زمین، از حرکت آب باران بر روی زمین جلوگیری کرده و شرایط هدایت آب به درون زمین را فراهم می کند. به این ترتیب احتمال ایجاد سیلاب های بزرگ و خطرناک کاهش می یابد.
- تغذیه دام؛ تغذیه دام با استفاده از مراتع به خصوص انواعی که به شکل خودرو رشد می کنند، هزینه های تمام شده در پرورش دام را تا حد زیادی کاهش می دهد.
انواع مراتع
مراتع بر اساس نحوه رویش به دو نوع تقسیم می شوند که عبارتند از:
- مراتع طبیعی، گیاهان متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه به شکل خودرو رشد می کنند.
- مراتع مصنوعی، با دخالت کشاورز و به شکل یک ساله یا چندساله کشت می شود. اگر کشاورز تصمیم به کاشت مرتع یک ساله داشته باشد، باید روی زمین یک سال درمیان اقدام به کشت غلات کند.
مراتع طبیعی در ایران
ایران با واسطه شرایط آب و هوایی مساعد، در گوشه و کنار خود شاهد رویش مراتع طبیعی است. بر اساس اینکه منطقه شکل گیری مرتع در کجا قرار داشته باشد، دارای مرتع ییلاقی، قشلاقی و میان بند هستیم. در مراتع ییلاقی، گیاهان در فصول معتدل مثل بهار و تابستان در مناطقی که آب و هوای سرد داشته و مرتفع است، رشد می کنند. از این نوع مرتع ها می توان نمونه هایی را در شهرهای اردبیل، آذربایجان غربی، کردستان، چهارمحال بختیاری و ارتباعات خراسان رضوی، یافت. در مراتع قشلاقی، گیاهان در مناطق کم ارتفاع و دشت ها که آب و هوای گرم تری دارند رشد می کنند. این نوع مراتع را می توان در اطراف کویرها و شهرهایی چون خوزستان، گرگان، ترکمن صحرا، سرخس و دشت مغان مشاهده نمود. اما مراتع میان بند شامل گیاهانی است که در گروه مراتع ییلاقی و قشلاقی قرار نگرفته و در جایی بین این دو منطقه رشد می کنند. این موارد در نزدیکی روستاها واقع شده اند و از همین رو در طول سال می توانند به کار گرفته شوند.
انواع مراتع ایران بر مبنای مساحت
- مراتع خوب با مساحت 8 میلیون هکتار
- مراتع مربوط به جنگل های تخریب شده؛ 14 میلیون هکتار
- مراتع آیش (زمین های کشاورزی قابل کشت)؛ 12 میلیون هکتار
- مراتع موجود در زمین های متروکه؛ 32 میلیون هکتار
- مراتع موجود در زمین های نیمه صحرایی و بسیار فقیر؛ 40 میلیون هکتار