گوسفند مغان
منطقه پرورش این نژاد, دشت مغان است كه در بخشی از استان اردبیل و غرب دریای خزر قرار دارد و به هنگام قشلاق در مغان و در ییلاق کوههای سبلان پراکی دارند. این گوسفند زنده نژادی است شیری– گوشتی که اندامی درشت داشته و در پرواربندی به سرعت چاق می شوند این گوسفند پس ازگوسفند بلوچی بیشترین پراکنی جمعیت گوسفند ایرانی ( چیزی در حدود 10.000.000 ) را به خود اختصاص داده اند .از نظر پشم کیفیت پشم آنها چندان تعریفی ندارد.
دام زنده منطقه مغان دارای رنگهای گوناگونی هستند. گرچه اغلب این گوسفندان به رنگ سفید شكری به نظر می آیند. گردن این نژاد با رشد سریع و عضلانی صاف و عریض، عضلات پشت مستقیم، شانه با رشد متوسط، ران عضلانی و اعضا نسبت به جثه دام كوچك، ولی ظریف و مقاوم میباشند. به طور رایج دامداران رنگ زرد و سفید این نژاد را بیشتر می پسندند بره های این نژاد به هنگام تولد تا چند ماهگی قهوه ای مایل به سرخ بوده و بعد از بزرگتر شدن به رنگ سفید در می آیند.
جمعیت: جمعیت این نژاد در استان آذربایجان شرقی یک میلیون و ششصد هزار رأس میباشد که حدودا چهل درصد از این گوسفندان در استان آذربایجان شرقی قرار دارند.
گوسفند کردی خراسان
این نژاد که نوعی از نژاد آواسی فلسطینی است در دسته بندی گوسفندان ایرانی، زیر مجموعه گوسفندان دنبه دار، بدن رنگین و با اندازه جثه متوسط طبقه بندی شده است. جمعیت نژادی این گوسفند حدود بیست و پنج درصد تمام تعداد گوسفندان در استان خراسان بزرگ میباشد.
برههای کردی در دوران شیرخوارگی دارای سرعت رشد بسزایی هستند که به آنها نژاد پیش رس گفته میشود. منطقه اصلی پرورش آن در کشور نواحی کوهستانی غرب ایران کردستان و شمال خراسان، و ایلام میباشد.این نوع از گوسفند از باب تولید از دسته نژادهای شیری و گوشتی است که دارای مدت پروار بندی طولانی میباشد.
در بره های نوزاد این نژاد رنگ کل بدن یک دست بوده (بدن ، دست ، پا، سر و صورت ) و از قهوهای روشن تا قهوهای پررنگ مایل به خرمایی و مشکی متفاوت است. جنس پشم این گوسفند برای بافت نمد ، گلیم و قالیچه استفاده میشود چرا که پشم آن از دسته پشم های زبر و رنگین است.که با بالا رفتن سن رنگ دست ، پاها ،سر و صورت با رنگ آنها در بره گی هم رنگ بوده و اختلاف چندانی نداشته و رنگ پشم بدن به مرور زمان پررنگ تر میشود. در این نژاد سر گوسفند به شکل مثلثی بوده و بالاتر از بدن قرار گرفته است.این گوسفندان دارای پوزهای بلند میباشند که پیشانی شان اغلب پوشیده از پشم است و قوس بینی ملایمی دارند.
در این نژاد از گوسفندان، فقط دو الی سه درصد قوچها شاخ دار هستند. فرم دنبه در این گوسفندان فاقد شکاف به صورت گرد و تا حدودی خمیده میباشد که به دنبالچه ختم میشود، در بعضی از گوسفندان این نژاد انتهاء دنبالچه به صورت قلاب شکل بوده بطوریکه انتهاء دنبالچه کمی به پایین تمایل پیدا کرده است که اندازه دنبالچه حدودا پنج CM میباشد.
در این گوسفندان شکل گوش ها به صورت نیمه افتاده و بزرگ است ندازه ای در حد ده تا شانزده cm. فقط درصد کمی از این گوسفندان دارای گوشهای بسیار کوچک و کوتاه میباشند که به اصطلاح به این نوع از گوسفندان کر می گویند.